علت خشکی چشم کاهش و کم شدن قطرات اشک و رطوبت سطح چشم می‌باشد. این اتفاق زمانی می‌افتد که اشک نتواند سطح چشم را تر(خیس) و به اصطلاح چرب کند. خشکی چشم به این دلایل اتفاق می‌افتد که چشم شما اشک کافی نداشته باشد و یا اشکهای با کیفیت تولید نکند که می‌تواند سوزش و یا خارش را به همراه داشته باشد. این خشک شدن چشم را ممکن است فقط در بعضی از اوقات احساس کنید، مثلا زمانی که رو به روی کولر نشسته یا وقتی که از گوشی و کامپیوتر زیاد استفاده کردهاید.
اگر بخواهیم به طور کلی به این موضوع بپردازیم، باید بدانید هر عاملی که موجب تغییر در کیفیت اشک چشم یا کمبود اشک چشم شود را، می‌توانیم جز علل و عوامل خشکی چشم محسوب کنیم. از مهمترین علل خشکی چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
عوامل محیطی علت خشکی چشم
در محیط های گرم و خشک میزان تبخیر لایه آبکی چشم افزایش پیدا می‌کند و همچنین در محیط هایی که باد شدید می وزد مانند بالای کوه یا حتی جلوی کولر باعث خشک شدن لایه آبکی میشود. از دیگر عوامل محیطی می‌توان به قرار گرفتن در معرض بادهای سرد و خشک، گرد و غبار و دود به خصوص دود سیگار اشاره کرد. همچین پیشنهاد می‌کنیم مقاله موارد مصرف مورفین و عوارض آن را مطالعه کنید.
بالا رفتن سن موجب خشکی چشم
همزمان با افزایش سن، میزان لایه آبکی چشم کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر آن همانطور که در افراد مسن میزان چربی پوست کم میشود و پوست خشک تر نشان داده میشود، در چشم نیز لایههای چربی کمتر میشود که نتیجه آن تبخیر بیشتر لایه آبکی است. همین موضوع باعث میشود لایه آبکی کمتری در چشم باشد، که موجب خشکی چشم و سوزش آن میشود.
علت خشکی چشم کار طولانی
علت این که شما پلک می‌زنید برای این است تا لایه اشکی چشم در سرتاسر چشم پخش شود و جلوگیری از خشکی چشم انجام شود. اگر برای مدت زمان نسبتا طولانی به یک نقطه خیره شوید و یا در حین کار کردن مدت زیادی را پلک نزنید، باعث خواهد شد میزان لایه آبکی چشم کاهش پیدا کند و در نتیجه چشم شما خشک شود.
تغییرات هورمونی و اثراتش دلیلی برای خشکی چشم
تغییرات هورمونی به علت اثرگذاری بر روی چربیهای لایه اشکی، می‌توانند باعث خشکی چشم شوند.
یائسگی، بارداری و قرصهای جلوگیری از بارداری به علت تغییرات هورمونی، باعث خشکی چشم می‌شوند و آن را تشدید می‌کنند.
برخی بیماریها نیز مانند تیروئید و… که سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار میدهند و هدفشان سیستم ایمنی بدن است، می‌تواند منجر به خشک شدن چشم شود.
استفاده از لنزهای تماسی موجب خشکی چشم
یکی از شایع ترین علل خشکی چشم استفاده از لنزهای تماسی است. این لنزها مانند اسفنج آب و اشک موجود در چشم را جذب می‌کند و نهایتا خشکی چشم اتفاق می‌افتد. همچنین استفاده از این لنزها اثر قرنیه را کم می‌کند و در نتیجه کمتر پلک زده میشود، که کمتر اشک پخش شده و در نتیجه باز هم موجب خشکی چشم میشود.
دیگر عوامل خشک شدن چشم
یکی از علت های خشکی چشم استفاده از برخی داروهاست. حتی برخی از داروهای معمول هم ممکن است، باعث خشک شدن چشم شود.
همچنین التهاب در لبه پلک که نوعی بیماری است هم، باعث میشود لایه چربی چشم عوض شود و سبب تشدید خشکی چشم شود.
کمبود ویتامین A هم امکان این را دارد که منجر به خشکی چشم شود. درصورتی که آن را حل نکنید، احتمالا باید منتظر اتفاقات خطرناکی هم باشید.
همچنین در مواردی مثل پارکینسون یا بیماریهای دیگری که به دلیل مشکلات عصبی باعث کمتر پلک زدن فرد شود، خشکی چشم ایجاد میشود.
اگر پلک شما درست باز و بسته و در واقع کامل بسته نشود، به شکل دائم از فضای لایه باز مانده چشم، مقدار زیادی تبخیر صورت میگیرد. طبیعتا این تبخیر باعث کاهش آب و اشک در چشم میشود که موجب خشکی چشم میگردد.
روش های تشخیص خشکی چشم
در صورتی که به علت وجود علائم فوق به خشکی چشم مشکوک شدید حتماٌ با پزشک مشورت کنید. به یاد داشته باشید که خشکی چشم علاوه بر آنکه احساس ناراحتی ایجاد می کند در صورتی که شدید باشد ممکن است باعث ایجاد لک قرنیه و کاهش دید دائمی شود.
چشم پزشک برای بررسی و تشخیص خشکی چشم از روش های مختلف استفاده می کند:
مشاهده لایه اشک موجود در سطح چشم با استفاده از دستگاه اسلیت لامپ
رنگ آمیزی سطح چشم با استفاده از رنگ های مخصوص: این رنگ ها به مناطق خشک و آسیب دیده سطح چشم می چسبند و آن ها را مشخص می کنند.
اندازه گیری مقدار اشک با کاغذ مخصوص (تست شیرمر): در این روش یک فیلتر کاغذی مخصوص در داخل پلک قرار داده می شود و پس از چند دقیقه بررسی می شود میزان رطوبتی که جذب فیلتر کاغذی شده است با میزان ترشح اشک در ارتباط است.
بررسی ترکیبات شیمیایی اشک: در این روش (که در موارد خاص به کار می رود) مقدار املاح و پروتئین های اشک بررسی می شود.
درمان خشکی چشم:
باید توجه داشت که مشکلات ناشی از خشکی چشم ممکن است بسیار خفیف یا بسیار شدید باشد. در موارد خیلی خفیف ممکن است صرفاً عمل به توصیه های کلی باعث بهبود علائم شود. اما در موارد شدیدتر ممکن است به اقدامات مختلف درمانی نیاز باشد.
توصیه های کلی
در طول روز مایعات کافی بنوشید. این امر به مرطوب نگه داشتن بافت های بدن و از جمله سطح چشم کمک می کند.
در مواقعی که کار چشمی طولانی مدت انجام می دهید سعی کنید به صورت ارادی پلک بزنید. به صفحه مانیتور، تلویزیون یا کتاب خیره نشوید. هر 5 تا 10 دقیقه یک بار برای چند ثانیه پلک ها را ببندید.
از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، یا دود سیگار پرهیز کنید. در محیط های خشک و در هوای طوفانی حتی الامکان از عینک (آفتابی یا طبی) استفاده کنید.
در فصول سرد سال که از وسایل گرمازا در داخل منزل استفاده می کنید از دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن فضای اتاق استفاده کنید.
چشم ها را نمالانید. مالیدن چشم ها باعث تحریک بیشتر و بدتر شدن علائم می شود.
توجه کنید که علائم خشکی چشم چه وقت هایی بهتر و چه وقت هایی بدتر می شود.
از مواردی از قبیل گرمای بیش از حد اتاق، سشوار، گرد و غبار مصرف سیگار که ممکن است موجب خشکی چشم شوند، پرهیز نماید.
درمان های دارویی خشکی چشم
قطره های اشک مصنوعی: قطره های اشک مصنوعی شایع ترین داروهایی هستند که در درمان خشکی چشم به کار می روند و معمولاً علائم خشکی چشم را برطرف می کنند. در موارد خفیف و متوسط چشم معمولاً روزی 4-3 بار استفاده از قطره اشک مصنوعی برای رفع علائم کافی است. اشک مصنوعی در کارخانه های مختلف دارویی ساخته می شود ممکن است محصولات یک کارخانه خاص با چشم شما سازگاری بیشتری داشته باشد بنابراین بهتر است با مشورت با پزشک خود محصولات مختلف را شناسایی کنید و فرآورده ای را که با چشم شما سازگاری بیشتری دارد انتخاب کنید. برخی از انواع قطره های اشک مصنوعی به سرعت از داخل چشم شسته می شوند و برای مدت کوتاهی علائم را برطرف می کنند. برخی از انواع قطره ها چسبندگی بیشتری دارند و مدت بیشتری در چشم می مانند و اثر آن ها تا چندین ساعت پایدار می ماند. یک نکته مهم آن است که در ساخت برخی از قطره های اشک مصنوعی از مواد محافظ استفاده می شود. در برخی از افراد این مواد محافظ باعث تحریک و بدتر شدن علائم چشمی می شود. بنابراین به خصوص اگر قطره اشک مصنوعی را مکرراً (بیشتر از 4 بار در روز) استفاده می کنید با مشورت با پزشک قطره ای را استفاده کنید که فاقد مواد محافظ باشد.
پمادهای چشمی: در مواردی که علائم خشکی چشم در موقع خواب هم وجود داشته باشد توصیه می شود از پماد های ساده چشمی قبل از خواب استفاده شود. این پمادها باعث چرب و مرطوب شدن سطح چشم می شود. استفاده از پماد در طول روز توصیه نمی شود چون علاوه بر آنکه باعث تاری دید می شود اثر قطره های اشک مصنوعی را نیز کم می کند.
آنتی بیوتیک خوراکی: در مواردی که التهاب لبه پلک ها و غدد چربی در ایجاد خشکی چشم نقش داشته باشد گاهی استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی تحت نظر چشم پزشک می تواند به بهبود علائم کمک کند.
استفاده از شامپو بچه: در مواردی که التهاب پلک ها باعث ایجاد خشکی چشم شده باشد شستشوی لبه پلک ها با شامپو بچه رقیق شده با برداشتن چربی اضافه به بهبود علائم کمک می کند.
درمان های جراحی خشکی چشم
در موارد نسبتاً شدید خشکی چشم ممکن است با اقدامات فوق بهبود کافی ایجاد نشود در این موارد استفاده از روش های جراحی برای بهبود خشکی چشم ضروری است.
بستن سوراخ های خروج اشک: در این روش سوراخ های خارج کننده اشک از چشم به صورت موقت یا دائمی بسته می شوند. همان طور که بستن راه آب سینک ظرفشویی با توپی باعث باقی ماندن آب در سینک می شود با بستن سوراخ های خروجی اشک نیز باعث باقی ماندن اشک در چشم و مرطوب ماندن چشم می شود.
بستن پلک ها: در مواردی که فلج پلک ها یا اشکالات ساختمانی پلک ها باعث باز ماندن چشم و تبخیر اشک شود با بستن موقتی بخشی از پلک ها می توان سطح تبخیر اشک را کمتر کرد و به درمان خشکی چشم کمک کرد.
پیوند قرنیه: در مواردی که خشکی چشم شدید باعث ایجاد کدورت یا زخم قرنیه شده باشد ممکن است برای کمک به بهبود دید نیاز به جراحی پیوند قرنیه باشد. البته نتیجه پیوند قرنیه در این موارد معمولاً چندان خوب نیست.
سایر روش ها
در موراد خیلی شدید خشکی لازم است از خون خود بیمار قطره سرم تهیه شده که به جای قطره اشک مصنوعی قابل استفاده می باشد. این قطره که حاوی مواد مغذی خون بوه و به بهبود قابل توجه خشکی چشم کمک می نماید.
برای درمان خشکی چشم اقدامات بسیار دیگری از جمله استفاده از لنزهای پروز را می توان انجام داد که توسط چشم پزشک برای شما توضیح داده خواهد شد.
خشکی چشم و لیزیک
وجود خشکی چشم می تواند نتیجه اعمال جراحی اصلاح دید (مثل لیزیک) را تحت تأثر قرار دهد. معمولاً در صورت وجود خشکی چشم ترمیم قرنیه پس از عمل جراحی با تأخیر انجام می شود. همچنین در افراد مبتلا به خشکی چشم احتمال ایجاد عارضه پس از جراحی چشم بیشتر است. به علاوه پس از انجام جراحی لیزیک معمولاً علائم خشکی چشم بدتر می شود. بنابراین در صورتی که علائم خشکی چشم را دارید و قصد دارید عمل لیزیک انجام دهید حتماً در این مورد با پزشک مشورت کنید.
به یاد داشته باشید که درمان خشکی چشم نه فقط برای راحتی چشم ها، بلکه برای سلامت چشم و حفظ بینایی اهمیت دارد.
منبع: doctorsalam